ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ

ή β) μέρος.
Γράφοντας προχθές τις σκέψεις μου, δεν φαντάστηκα ότι το θέμα έχει και άλλη διάσταση και φυσικά μπορεί και άλλες.
Υπάρχει όμως σήμερα στην "Ελευθεροτυπία" αυτό το άρθρο:

Αξίζει να ζεις αν δεν σε βλέπει κανείς;

Το ερώτημα για τη διαφάνεια, όσον αφορά την ιδιωτική ζωή των πολιτών, θέτει η καναδική «The Gazette», όπου ο αρθρογράφος Josh Freed μιλά για δύο διαφορετικές γενιές: της παλιάς «γενιάς των γονιών» και της νεότερης «γενιάς της διαφάνειας»:

«Οταν σας έρθει η επιθυμία να κάνετε ένα μπάρμπεκιου στο μπαλκόνι σας φορώντας μόνο το μαγιό σας, σκεφτείτε το δύο φορές, γιατί μπορεί να σας βλέπει ολόκληρος ο κόσμος. Το Google που παρέχει ήδη πλάνα από αέρος, στο εξής μας προσφέρει και τους δρόμους των πόλεων με το Street View, φωτογραφίζοντας τα σπίτια μας, τα αυτοκίνητά μας και οποιονδήποτε βρίσκεται εκεί κοντά τη συγκεκριμένη στιγμή. Οι νεαροί φανατικοί του Διαδικτύου θεωρούν αυτή την προσφορά ένα νέο διασκεδαστικό εργαλείο για να εκθέσουν λίγο περισσότερο τις ζωές μας στο ευρύ κοινό. Ομως για πολλούς, πιο μεγάλους ανθρώπους πρόκειται για μια νέα πιθανή προσβολή της προσωπικής μας ζωής. Είναι ένα σύμπτωμα της μεγαλύτερης σύγκρουσης γενεών, εδώ και πολλές δεκαετίες, και φέρνει αντιμέτωπες τη «γενιά των γονέων» με τη «γενιά της διαφάνειας». Η πρώτη διαφυλάσσει την προσωπική της ζωή με εμμονή, η δεύτερη μόλις που γνωρίζει τι σημαίνει προσωπική ζωή.

Η «γενιά της διαφάνειας» αποτελείται ουσιαστικά από νέους που έχουν ζήσει κάτω από το δημόσιο βλέμμα από την όγδοη κιόλας εβδομάδα της ύπαρξής τους, τότε δηλαδή που αρχίζουν τα υπερηχογραφήματα των εμβρύων. Τους αρέσει να μοιράζονται τη ζωή τους -το προσωπικό τους ημερολόγιο, τις φωτογραφίες των φίλων τους- με όλον τον κόσμο στο MySpace και στο Facebook.

Μόλις που είχαμε επιστρέψει από τις διακοπές μας και ο γιος μου, που ανήκει στη γενιά της διαφάνειας, είχε ανεβάσει στο Διαδίκτυο τις φωτογραφίες όλων μας με μαγιό. Μόλις η μητέρα του, της «γενιάς των γονέων», το έμαθε, τις έσβησε με ταχύτητα πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα σημείωνε λογοκριτής της κινεζικής κυβέρνησης.

Στη γενιά της διαφάνειας αρέσει να δείχνει τη ζωή της και περνά τον καιρό της στέλνοντας μηνύματα στους φίλους της μέσω Twitter για να τους διηγηθεί όσα κάνει σε πραγματικό χρόνο. Για τη γενιά των γονιών όλη αυτή η διαφάνεια είναι ένας εφιάλτης. Είναι μια πολύ επιφυλακτική γενιά, που μεγάλωσε στον απόηχο του μακαρθισμού και των μικροφώνων του Γουοτεργκέιτ, και η ιδέα της προώθησης της ελάχιστης πληροφορίας για τους ίδιους ή για την οικογένειά τους, τους τρελαίνει. Πολλοί φοβούνται ακόμη και να αγοράσουν ένα βιβλίο μέσω του Διαδικτύου, δεν κοινοποιούν ποτέ τον αριθμό της πιστωτικής τους κάρτας και φυσικά δεν προβάλλουν φωτογραφίες δικές τους ή των φίλων τους.

Γι' αυτούς, η κουλτούρα της κάμερας είναι ο Big Brother του Τζορτζ Οργουελ.

Για τη γενιά της διαφάνειας, ο Big Brother είναι το όνομα ενός συμπαθητικού παιχνιδιού στην τηλεόραση.

Οι άνθρωποι της γενιάς των γονιών θεωρούν αφελή τη γενιά της διαφάνειας γιατί αποκαλύπτουν ευαίσθητες πληροφορίες για τους ανθρώπους της και μια μέρα αυτή η πρακτική μπορεί να τους στοιχίσει είτε μια επαγγελματική θέση είτε την υποκλοπή της ταυτότητάς τους. Οι πιο ηλικιωμένοι πιστεύουν επίσης ότι οι πιο νέοι συγχέουν τους εικονικούς με τους πραγματικούς φίλους, και στο τέλος θα την «πατήσουν».

Ωστόσο, η γενιά της διαφάνειας θεωρεί τους γέρους αφελείς και «κολλημένους». Για πολλούς νέους, σκάνδαλα και διασημότητα συχνά συμβαδίζουν -δεν έχουν παρά να δουν το παράδειγμα της Πάρις Χίλτον- και αυτό ακριβώς επιθυμούν. Σκέπτονται πως το χειρότερο που μπορεί να τους συμβεί είναι να παρουσιάσει κάποιος μια αποκαλυπτική φωτογραφία τους ύστερα από δέκα χρόνια. Το σημαντικό για εκείνους, όμως, είναι η φωτογραφία να είναι κολακευτική, γιατί έτσι έχουν επιπλέον πιθανότητες να γίνουν γνωστοί. Αλλωστε, αξίζει να ζεις αν δεν σε βλέπει κανείς;

Η γενιά της διαφάνειας περιμένει με ανυπομονησία το επόμενο εργαλείο που θα μας επιτρέπει να εκθέτουμε ακόμη περισσότερο τη ζωή μας. Ονειρεύονται ήδη το Google Home View, όπου θα βλεπόμαστε όλοι να παρακολουθούμε τηλεόραση στα σαλόνια μας ή να ρουφάμε με θόρυβο τα σπαγγέτι μας στην κουζίνα, και μάλιστα έχοντας την περαιτέρω δυνατότητα να δούμε τι συμβαίνει στις κρεβατοκάμαρες ή στο μπάνιο. Ή το Google Anatomy, όπου θα μπορούμε να βλέπουμε ακτινογραφίες ή τις κολονοσκοπήσεις των φίλων τους. Ή το Google Ogle (που σημαίνει «γλυκοκοιτάζω») με το οποίο μπορούμε να βλέπουμε από «πιο κοντά» τους αγαπημένους φίλους ή τις φίλες μας, όπως γίνεται ήδη στους νέους ιστότοπους του sexting, όπου ανταλλάσσονται φωτογραφίες σε στάσεις που υπόσχονται πολλά.

Μπορεί τελικά η γενιά των γονιών να έχει δίκιο και πως οι νέοι μεγαλώνοντας θα προστατεύουν περισσότερο την προσωπική ζωή τους, όταν θα αρχίσουν την αναζήτηση μιας δουλειάς ή μιας σοβαρής σχέσης. Ομως, το πιο πιθανό είναι η έκφραση «προσωπική ζωή» να περάσει στη λήθη, ως μια απαρχαιωμένη έννοια του 20ού αιώνα. Μέχρι τότε, πηγαίνω στο μπαλκόνι μου για να ετοιμάσω το μπάρμπεκιου, ντυμένος καλού κακού με κοστούμι και γραβάτα».

που θέτει επί άλλης βάσεως το θέμα, που μας βάζει να σκεφτούμε ότι ακουγόμαστε παρωχημένοι, ή ίσως ακόμα χειρότερα ότι μιλάμε σαν τους γονείς μας.

Και να και μια πληροφορία, που αν αληθεύει, είναι παράδειγμα προς μίμηση:

Οταν ο πολίτης αντιμετωπίζει μόνος του τη διαφθορά

Μια εμπειρία χωρίς προηγούμενο καταγράφεται σε μια βραζιλιάνικη πόλη, όπου οι πολίτες πήραν στα χέρια τους την κατάσταση, με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Να, ένα απόσπασμα από ένα άρθρο της ισπανικής εφημερίδας «Ελ Παΐς»:

«Οι οργανώσεις που εξειδικεύονται σε θέματα διαφθοράς γνωρίζουν πως ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσουν τα βασανιστήρια και οι αστυνομικές αυθαιρεσίες δεν είναι η αύξηση των ποινών αλλά ο περιορισμός των ευκαιριών για τέτοιες πράξεις, και το μόνο πραγματικά αποτελεσματικό είναι η εγκατάσταση κάμερας σε όλα τα αστυνομικά τμήματα. Εχουν βαρεθεί να εξηγούν πως όταν έχει διαπραχθεί κάποιο περιστατικό διαφθοράς, οι πολίτες δεν έχουν καμία πιθανότητα να πάρουν πίσω τα χρήματα που εξανεμίστηκαν και πως ο αγώνας κατά της διαφθοράς, ενεργός ή παθητικός, απαιτεί προληπτικά μέτρα, δηλαδή ενημέρωση. Αυτές οι οργανώσεις δεν σταματούν να το λένε και να το αποδεικνύουν, προβάλλοντας τις εμπειρίες των σκανδιναβικών χωρών, που είναι οι λιγότερο διεφθαρμένες στον κόσμο.

Οι νόμοι για την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση δεν είναι ένα προνόμιο μόνο για τους δημοσιογράφους, αλλά ένας μηχανισμός προφύλαξης των πολιτών που κάθε μέρα αναδεικνύεται και πιο αναγκαίος. Αρκεί να εμφανίζονται στο Διαδίκτυο όλα τα κείμενα σχετικά με τη δημόσια διαδικασία, πρακτικά συσκέψεων, σχέδια, προγράμματα, αλληλογραφία, τεχνικές αναφορές, επιστημονικές μελέτες ή άλλα έγγραφα που χρηματοδοτούνται από τους πολίτες, ώστε όλοι να μπορούν να έχουν πρόσβαση. Ακόμη κι έτσι δεν μπορούμε να εξαλείψουμε εντελώς περιπτώσεις διαφθοράς, αλλά οι κοινωνίες που διαθέτουν νόμους αυτού του τύπου είναι σε θέση να εμποδίσουν το μεγαλύτερο μέρος τους.

Εως ότου υιοθετηθούν τέτοιοι νόμοι σε όλα τα κράτη, μπορούμε να πάρουμε ως παράδειγμα την περίπτωση μια βραζιλιάνικης πόλης, της Μαρινγκά. Οι κάτοικοι απαυδισμένοι απ' το να βλέπουν την κλοπή του δημόσιου χρήματος, αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να πάψουν να ικανοποιούνται με την τιμωρία ορισμένων μόνο από τους διεφθαρμένους δημόσιους υπάλληλους. Οι ενώσεις των εμπόρων, των τοπικών δικηγόρων, το πανεπιστήμιο και τα μέλη του Rotary και του Lions Club ίδρυσαν μια δική τους ένωση που την ονόμασαν «Κοινωνία ηθικά υπεύθυνη», η οποία διαπραγματεύτηκε με τις τοπικές αρχές την πρόσβαση σε όλα τα έγγραφα του Δήμου. Πεισμένοι για την αναγκαιότητα να δράσουν με προληπτικό τρόπο για να εμποδίσουν τις κάθε είδους ατασθαλίες, έμποροι, δικηγόροι και πανεπιστημιακοί της Μαρινγκά διέθεσαν τον ελεύθερο χρόνο τους στη μελέτη όλων των εγγράφων του Δήμου.

Αποτέλεσμα: όχι μόνο δεν υπάρχει περίπτωση διαφθοράς τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά ο Δήμος εξοικονόμησε 5 εκατομμύρια δολάρια στους πρώτους εννέα μήνες του 2009. Αλλες τριάντα πέντε πόλεις υιοθέτησαν αυτό το παράδοξο σύστημα και η Οικονομική Επιτροπή για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική (CEPALC) απένειμε, τον περασμένο Νοέμβριο, στην επιτροπή της Μαρινγκά το πρώτο βραβείο του διαγωνισμού για τις Κοινωνικές Εμπειρίες και Καινοτομίες».

tsiorou@enet.gr

Όσο λοιπον ακόμη το διαδίκτυο δεν έχει περάσει στους ιδιώτες, ας εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητές του.